ในยุคที่เทคโนโลยีก้าวไกลอย่างทุกวันนี้ มีความเปลี่ยนแปลงหลายๆ อย่างเกิดขึ้นในโลก ทำให้เด็กๆ ในยุคใหม่ต้องได้รับการพัฒนาสมอง ปลูกฝังรากฐานความเข้มแข็งให้มีทักษะสมองที่ดีพอที่จะประสบความสำเร็จในสังคมที่ซับซ้อน ซึ่งอาจยากลำบากกว่าสังคมรุ่นคุณพ่อคุณแม่ที่ผ่านมา

Happy Mom.Lifeมีโอกาสได้รับฟังข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับบันได 7 ขั้นช่วยพัฒนาสมอง ที่จะนำพาเด็กๆ ไปสู่ความสำเร็จในยุคใหม่นี้ได้ จึงนำมาเรียบเรียงและนำเสนอให้คุณพ่อคุณแม่ได้อ่าน เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดูแลเด็กๆ โดยเราเชื่อว่า หากคุณพ่อคุณแม่ค่อยๆ ปูพื้นฐานให้เด็กๆ จากบันไดขั้นแรกไปจนถึงขั้นสุดท้าย เด็กๆ ก็จะประสบความสำเร็จ และเอาตัวรอดได้ดีในวันที่พวกเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ได้อย่างแน่นอนค่ะ

สร้างทักษะสมอง EF ให้ลูกด้วยบันได 7 ขั้น

elements.envato.com

บันไดขั้นที่ 1 : แม่มีอยู่จริง (Object Constancy)

ช่วงอายุ : 0-1  ขวบ

บันไดขั้นแรก ควรเริ่มตั้งแต่ลูกน้อยยังเป็นทารก นั่นคือการทำให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ถึงการมีอยู่ของแม่ โดยทารกจะเริ่มเรียนรู้ว่าแม่มีอยู่จริงเมื่ออายุประมาณ 6 เดือน และเรียนรู้ได้ชัดขึ้นเมื่ออายุประมาณ 12 เดือน ช่วงเวลานี้ในช่วงนี้เป็นช่วงเวลาที่แม่ควรให้ความรัก หมั่นอุ้ม หมั่นดูแลลูก เพื่อให้ความรู้สึก “มีแม่” ประทับลงในจิตใจของเด็กให้มากที่สุดค่ะ

บันไดขั้นที่ 2 : สายสัมพันธ์ (Attactment)

ช่วงอายุ : 1-3  ขวบ

อันที่จริงสายสัมพันธ์ระหว่างแม่กับลูกน้อยนั้นเริ่มตั้งแต่วันคลอด จนเมื่อเด็กอายุประมาณ 1 ขวบ เขาจะเริ่มแยกออกไปจากแม่ ซึ่งหากเด็กได้เรียนรู้มาก่อนว่าแม่มีจริง แม่ยังอยู่ (บันไดขั้นที่ 1) เขาจึงจะพัฒนาไปต่อได้ดีในขั้นที่ 2 นี้ได้

ช่วงเวลา 1-3 ปีแรก ลูกจะยังไม่แยกจากแม่โดยสมบูรณ์  จึงเป็นช่วงที่สามารถพัฒนาสายสัมพันธ์กับลูก ด้วยการเลี้ยงดู ให้เวลา ดูแล กอด หอม ฯลฯ สายสัมพันธ์นี้จะทำหน้าที่ดึงรั้งเด็กไว้เมื่อเขาโตขึ้น โดยเด็กที่มีสายสัมพันธ์แข็งแรงกว่า จะเข้าสู่อบายมุขได้ยากกว่าเด็กที่ไม่มีสายสัมพันธ์กับแม่

บันไดขั้นที่ 3 : การสร้างตัวตน (Self)

ช่วงอายุ : 3 ขวบ

เมื่อเข้าเด็กอายุประมาณ 3 ขวบ เด็กจะเริ่มแยกจากแม่โดยสมบูรณ์ แต่สายสัมพันธ์ที่สร้างไว้ในขั้นที่ 2 จะช่วยผูกโยงจิตใจของเด็กเอาไว้ วัยนี้เป็นวัยที่เด็กเริ่มอยากจะทำอะไรด้วยตัวเอง คุณพ่อคุณแม่สามารถส่งเสริมเขาด้วยการปล่อยให้เขาได้ทำ ได้ลองผิดลองถูก และเฝ้าดูอยู่ห่างๆ โดยเด็กในวัยนี้ควรได้เล่นอย่างเต็มที่ เล่น เช่น เล่นดินเล่นทราย ปั้นดินน้ำมัน ระบายสี ฉีกตัดปะ บทบาทสมมติ วิ่งเล่นในสนาม ปีนต้นไม้ ฯลฯ เพื่อพัฒนาสมอง และกล้ามเนื้อมัดใหญ่มัดเล็กให้ครบถ้วน มากกว่าการเคร่งตำราวิชาการค่ะ

บันไดขั้นที่ 4 : Self-Esteem

ช่วงอายุ : 3-5  ขวบ

Self-Esteem หมายถึงความสามารถที่จะนิยามหรือกำหนดชีวิตของตนเอง และมีความนับถือตนเอง เด็กทุกคนพัฒนาตัวเองได้ด้วยการใช้ Self-Esteem เป็นแรงผลักดัน โดยมีแม่และสายสัมพันธ์จากบันไดขั้นก่อนเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวเด็กๆ ไว้ ไม่ให้เขาเข้าสู่งอบายมุขได้โดยง่าย ความรู้สึกว่า “หนูทำได้” เป็น Self-Esteem อย่างหนึ่ง การที่เด็กได้ประสบความสำเร็จในสิ่งที่ตัวเองทำ และได้รับความชื่นชม จึงเป็นการสร้าง Self-Esteem ที่ดีให้กับเด็กๆ

บันไดขั้นที่ 5 : การควบคุมตัวเอง (Self Control)

ช่วงอายุ : 5-6 ขวบ

การควบคุมตัวเองเป็นการปูพื้นฐานสู่ขั้นต่อไปที่สำคัญมาก เด็กๆ ควรมีความสามารถในการทำงานที่ตัวเองชอบหรือไม่ชอบจนประสบความสำเร็จ หากเด็กมีทักษะการการควบคุมตัวเองดี ก็จะไม่ถูกชักจูงไปกับสิ่งยั่วยุได้ง่าย

บันไดขั้นที่ 6 : ทักษะสมอง EF (Executive Function)

ช่วงอายุ : 2-7 ขวบ

การปูพื้นฐานใน 5 ขั้นที่ผ่านมา ก็เพื่อให้เด็กๆ ก้าวมาสู่บันไดขั้นที่ 6 นี่เอง ทักษะสมอง EF หรือ Executive Function คือความสามารถของสมองที่ใช้ในการควบคุมความคิด อารมณ์ และการกระทำเพื่อไปสู่เป้าหมายตามศักยภาพของตัวเอง หากคุณพ่อคุณแม่สามารถส่งเสริมและพัฒนาทักษะสมอง EF ให้เด็กๆ ได้ดีแล้ว เด็กๆ ก็จะเติบโตเป็นคนที่มีคุณภาพและประสบความสำเร็จอย่างรอบด้าน

EF ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบคือ

• ดูแลตนเองได้ โดยให้เริ่มจากตัวเองเป็นศูนย์กลาง เช่น ดูแลร่างกายตัวเองได้ อาบน้ำ กินข้าวด้วยตัวเอง แปรงฟันได้ภายในอย่างช้า 5 ขวบ จากนั้นก็เริ่มดูแลพื้นที่รอบตัวเอง เช่นจัดตารางสอน พับผ้าเช็ดตัว ฯลฯ จากนั้นไปสู่พื้นที่ที่สามคือดูแลบ้าน และพื้นที่ที่สี่คือรอบบ้าน และพื้นที่สาธารณะ สามารถกินข้าวนอกบ้านได้ ดูแลตัวเองตามมารยาทสังคมได้ เป็นต้น
• เอาตัวรอดได้ เช่น เอาตัวรอดจากอบายมุข สามารถคิดชั่งนำหนักข้อดีข้อเสียของสิ่งต่างๆ รู้ว่า ยาบ้า บุหรี่ ยาเสพติดไม่ดีอย่างไรได้อย่างเร็ว
• มีอนาคตที่ดี มีทักษะชีวิตที่ดี สามารถมองไปข้างหน้า กำหนดเป้าหมายเป็น ตัดสินใจ ลงมือทำ รับผิดชอบสิ่งที่ตนเองทำ

บันไดขั้นที่ 7 : ทักษะในการดำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21

ช่วงอายุ : 7-21 ขวบ

หากเด็กๆ ได้รับการดูแลพัฒนาการในบันไดทั้ง 6 ขั้นอย่างสมบูรณ์แล้ว เด็กๆ จะมีความพร้อมที่จะใช้ชีวิตอยู่ในยุคศตวรรษที่ 21 ซึ่งมีความซับซ้อนกว่ายุคก่อนๆ เป็นอย่างมาก เด็กในยุคนี้ควรเรียนรู้ที่จะกำหนดเป้าหมายในชีวิตของตัวเองเป็น และมีความสามารถในการก้าวไปสู่เป้าหมายนั้น จนประสบความสำเร็จในที่สุดค่ะ

อย่างไรก็ตาม ช่วงอายุที่กำหนดมานี้สามารถเหลื่อมล้ำกันได้ โดยพัฒนาการทุกด้านจะเกิดตามลำดับขั้นในเวลาที่ไล่เลี่ยกัน และหากคุณพ่อคุณแม่ใส่ใจ ช่วยกันดูแลส่งเสริมพัฒนาการและพัฒนาสมองให้เด็กๆ ในแต่ละขั้นอย่างสมบูรณ์ ลูกน้อยก็จะเติบโตเป็นคนที่พร้อมสำหรับการมีชีวิตที่มีความสุขในอนาคตค่ะ

ข้อมูลอ้างอิง

• การบรรยายเรื่อง “EF จะพาเด็กทายออกจากวิกฤติอย่างไร” โดยนายแพทย์ประเสิรฐ ผลิตผลการพิมพ์ ในงานการประชุมวิชาการ EF Symposium 2017 สมองเด็กไทย รากฐานทุนมนุษย์เพื่ออนาคตประเทศ วันจันทร์ที่ 27 พฤศจิกายน 2560 ณ ศูนย์ประชุมวายุภักดิ์
• Facebook : นายแพทย์ประเสิรฐ ผลิตผลการพิมพ์