ปัญหาสุขภาพจิตในเด็กและวัยรุ่นที่พบได้บ่อยและกำลังได้รับความสนใจมากขึ้นในกลุ่มผู้ปกครองและครู คือ โรคสมาธิสั้น หรือ Attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) ซึ่งต้องอาศัยการดูแลรักษาอย่างถูกวิธี เพื่อให้เด็กเติบโตและดำเนินชีวิตได้อย่างเป็นปกติในสังคม Happy Mom.Life มีตัวช่วยหรือเครื่องมือที่จะเป็นแนวทางให้คุณแม่นำไปปรับใช้เพื่อให้การดูแลเด็กสมาธิสั้นเป็นไปอย่างถูกต้องและเหมาะสมมาฝากกันค่ะ 

 คู่มือดูแลเด็กสมาธิสั้น 

สาเหตุและอาการของโรคสมาธิสั้น 

โรคสมาธิสั้น เป็นโรคที่เกิดจากความบกพร่องของพัฒนาการ ส่งผลต่อการทำหน้าที่ของสมองทำให้มีปัญหาทางพฤติกรรมทางด้านสมาธิและการควบคุมตนเอง ทั้งยังส่งผลต่อครอบครัว และมีผลกระทบระดับประเทศ สูญเสียทรัพยากรบุคคล และงบประมาณการดูแลรักษาจำนวนมาก ซึ่งถ้าหากแบ่งกลุ่มอาการหลักของโรคสมาธิสั้น จะแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ 

1. กลุ่มอาการขาดสมาธิ เช่น เหม่อลอย ขี้ลืม ไม่มีสมาธิในการเล่นหรือการทำงาน วอกแวกง่ายจากสิ่งเร้าต่าง ๆ เป็นต้น
2. กลุ่มอาการอยู่ไม่นิ่ง หุนหันพลันแล่น เช่น มักยุกยิกอยู่ไม่สุข ปีนป่าย พูดมาก พูดแทรก อดทนรอคอยไม่ได้ เป็นต้น

แม่และลูก กับอาการของโรคสมาธิสั้นที่ส่งผลต่อพฤติกรรม

ในบางรายมีทั้ง 2 กลุ่มอาการผสมกัน หากไม่ได้รับการวินิจฉัยรักษา และปรับพฤติกรรมอย่างถูกต้องและเหมาะสมโดยเร็ว จะส่งผลกระทบทางลบในเวลาต่อมา

• ผลกระทบต่อตัวเด็ก ทำให้มีปัญหาด้านการเรียน สัมพันธภาพทางสังคม รวมไปถึงการปรับตัวเข้ากับผู้อื่น และมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย 
• ผลกระทบต่อพัฒนาการในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ ในระยะยาวอาจมีผลกระทบตามมา เช่น มีบุคลิกภาพต่อต้านสังคม ติดยาเสพติด เกิดภาวะซึมเศร้า เป็นต้น 
• ผลกระทบต่อครอบครัว ทำให้เกิดภาวะความเครียดในครอบครัวสูงขึ้น บุคคลในครอบครัวเสียโอกาสในอาชีพการงานเนื่องจากใช้เวลาไปกับการดูแลเด็ก ขาดความสงบสุข และอาจนำไปสู่ปัญหาหย่าร้างได้มากขึ้น

แม่และลูกใช้เวลาร่วมกันปรับพฤติกรรมที่ถูกต้องเหมาะสม

ทั้งนี้ โรคสมาธิสั้นในเด็กเป็นโรคที่รักษาให้หายได้ โดยเด็กสามารถที่จะเรียนหนังสือหรือทำงานได้ โดยไม่ต้องรับประทานยา มีโอกาสประสบความสำเร็จและดำเนินชีวิตในสังคมได้อย่างปกติ อย่างไรก็ตาม พ่อแม่ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลเด็ก ถือเป็นบุคคลสำคัญที่ต้องมีความเข้าใจและมีทัศนคติที่ถูกต้องก่อน ตลอดจนการร่วมปรับพฤติกรรมตามแนวทางที่ถูกต้องเหมาะสมต่อไป

คู่มือการคัดกรองและปรับพฤติกรรมเด็กสมาธิสั้นสำหรับผู้ปกครอง

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข หรือ สวรส. และกรมสุขภาพจิต ได้พยายามแก้ไขปัญหาโรคสมาธิสั้นในเด็ก เพื่อให้เด็กได้รับการรักษาและดูแลอย่างต่อเนื่อง โดย “โรคสมาธิสั้นในเด็ก เป็นโรคเรื้อรังที่ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษ” จึงมีการพัฒนาแนวทางบริการเด็กโรคสมาธิสั้นแบบบูรณาการระหว่างผู้ปกครอง ครู และบุคลาการทางการแพทย์ ตั้งแต่กระบวนการคัดกรอง ส่งต่อ วินิจฉัย บำบัดรักษา และติดตามที่ชัดเจน

แนวทางการรักษาโรคสมาธิสั้น 

สำหรับแนวทางการดูแลเด็กโรคสมาธิสั้น เริ่มได้จากที่บ้านโดยพ่อแม่ผู้ปกครอง มีส่วนสำคัญในการสังเกตความผิดปกติด้านอารมณ์ พฤติกรรมต่าง ๆ ควบคู่กับการใช้แบบประเมินคัดกรองโรคสมาธิสั้นหรือพฤติกรรม ต่อจากนั้นคุณครูจะร่วมสังเกตความผิดปกติด้านอารมณ์และพฤติกรรมต่าง ๆ ควบคู่กับการประเมินด้วยแบบคัดกรองความบกพร่องทางการเรียนรู้และออทิซึม และติดตามผล โดยโรงพยาบาลจะประเมินอาการ ให้ความรู้และคำแนะนำเกี่ยวกับโรค การปรับพฤติกรรมที่บ้านและโรงเรียน การลดปัจจัยเสี่ยง ติดตามอาการ และส่งต่อเพื่อปรับพฤติกรรมโดยนักจิตวิทยาควบคู่กับแพทย์วินิจฉัยโรคสมาธิสั้น

แนวทางบริการเด็กโรคสมาธิสั้น

ดาวน์โหลดฟรี! คู่มือการคัดกรองและปรับพฤติกรรมเด็กสมาธิสั้น

พ่อแม่ผู้ปกครองและคุณครู สามารถค้นหาและดาวน์โหลดคู่มือการคัดกรองและปรับพฤติกรรมเด็กสมาธิสั้น และคู่มือสำหรับครูในการดูแลและส่งเสริมการเรียนรู้ของเด็กได้ทางเว็บไซต์

• https://www.hsri.or.th/researcher/media/video/detail/9122 
• www.adhdthailand.com