คุณพ่อคุณแม่อาจเคยได้ยินคำพูดของผู้ใหญ่ที่บอกว่า “อย่าไปชมลูกมากเดี๋ยวเหลิง” Happy Mom.Life อยากบอกว่า ในความเป็นจริงแล้ว การชมลูกไม่ได้เลวร้ายขนาดนั้น แต่ในทางตรงกันข้าม กลับเป็นข้อดีต่อตัวด็กมากๆ และเป็นหนึ่งปัจจัยที่ช่วยให้ลูกฉลาด เรียนเก่ง และมีสุขภาพจิตที่ดีได้ด้วย

ในทางตรงกันข้าม การดุด่า หรือตำหนิลูกถือเป็นการทำลายพัฒนาการของเด็กได้อย่างที่คุณคิดไม่ถึง คุณพ่อคุณแม่ยุคใหม่จึงควรทำความเข้าใจ ปรับเปลี่ยนทัศนคติ เพื่อเลี้ยงลูกให้เติบโตอย่ามีคุณภาพค่ะ

คุณบอกลูกว่าเขาเป็นยังไง ลูกจะกลายเป็นแบบนั้น

ทำไมเราถึงแนะนำให้คุณชมลูกมากกว่าตำหนิลูก…นั่นเป็นเพราะตามหลักจิตวิทยาแล้ว คำพูดของคุณพ่อคุณแม่ถือเป็นคำศักดิ์สิทธิ์ ที่เมื่อพูดออกไปแล้ว เด็กก็อาจจะเชื่อว่าเขาเป็นอย่างนั้น เช่น

• ถ้าคุณพ่อคุณแม่ดุลูกว่าลูกขี้เกียจ ลูกก็จะจำลงสมองว่าเขาเป็นคนขี้เกียจ แล้วเขาก็จะกลายเป็นคนแบบนั้นจริงๆ
• หากคุณพ่อคุณแม่ตำหนิว่าลูกวาดภาพไม่ได้เรื่อง เขาก็จะคิดว่าตัวเองวาดภาพไม่ได้เรื่อง และไม่กล้าวาดภาพต่อไป ถือเป็นการลดทอนคุณค่าและความมั่นใจของลูก และทำให้เขาหยุดการเรียนรู้สิ่งต่างๆ ไปอย่างน่าเสียดาย

พ่อแม่ตำหนิลูกได้ แต่ต้องรู้วิธี

ชมรมจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่นแห่งประเทศไทย แนะนำเทคนิค “ตำหนิลูก” ไม่ให้ลูกเสียความมั่นใจในตัวเอง แต่ช่วยให้ลูกตระหนักรู้ถึงความผิดของเขา เพื่อเรียนรู้และแก้ไข โดยแนะนำให้ทำดังนี้

• ให้คุณพ่อคุณแม่ทำใจเป็นกลาง และยอมรับว่า ลูกย่อมทำผิดพลาดได้เป็นเรื่องธรรมดา
• คุณพ่อคุณแม่ต้องควบคุมอารมณ์ตัวเองให้อยู่ ไม่เกรี้ยวกราดใส่ลูก เพราะลูกจะเลียนแบบพฤติกรรมของคุณ
• รับฟังเหตุผลของลูกจนจบ ไม่พูดแทรก ตำหนิขึ้นมาด้วยอารมณ์
• ตำหนิที่พฤติกรรมของลูก ไม่ตำหนิที่ตัวตน เช่น บอกกับลูกว่า แม่ไม่ชอบที่หนูไม่ทำการบ้าน แทนการบอกว่า ลูกแย่มากที่ขี้เกียจสันหลังยาว เพื่อให้ลูกรู้ว่า คุณพ่อคุณแม่ยังรักตัวเขา แค่ไม่ชอบพฤติกรรมของเขา แต่เขาสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมนั้นได้
• ไม่ดุหรือตำหนิลูกต่อหน้าคนอื่น
• ถามลูกว่า หากลูกทำผิดแบบเดิมซ้ำๆ จะมีวิธีการจัดการอย่างไร
• ชมลูกให้มาก ลูกจะอยากเป็นคนน่ารัก

แทนที่จะคอยจ้องตำหนิลูกอย่างเดียว คุณพ่อคุณแม่ควรหัดสังเกตข้อดีของลูกๆ และชื่นชมให้เขารู้ตัวว่าเขามีข้อดีในเรื่องนั้นๆ เป็นการชี้ชัดว่า พฤติกรรมเหล่านี้ คุณพ่อคุณแม่โอเค เช่น ชื่นชมที่ลูกช่วยงานบ้าน ชื่นชมที่ลูกจัดเวลาทำการบ้านได้ดี ชื่นชมที่ลูกตื่นเช้า เป็นต้น การชื่นชมลูกแม้จะเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ จะช่วยเพิ่มความมั่นใจให้เด็กๆ และทำให้เขามีพลังในการเรียนรู้ มีความมั่นใจในตัวเอง และมีทักษะสมองที่ดีต่อไปค่ะ

บทความอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

• วิธีใช้คำพูดกับเด็กเล็ก สอนอย่างไรให้ลูกเข้าใจ โดยไม่ใช้คำว่า “อย่า ไม่ ห้าม”
• ลูกเรียนไม่เก่ง ไม่ได้แปลว่าไม่ฉลาด แต่เขาอาจเป็นเด็กแอลดี (LD : Learning Disability)
• ปลูกฝังคุณธรรม สร้างภูมิคุ้มกันทางจิตใจ ด้วยหนังสือ 'นิทาน' สื่อกลางที่คุณแม่ใช้สอนลูกให้เป็นคนดีของสังคม