ลูกไม่ได้ต้องการของเล่นจำนวนมาก หรือ ต้องเป็นของเล่นที่มีราคาแพงมาก เพราะของเล่นชิ้นเดียวที่ดีที่สุดคือพ่อแม่ ดังนั้น ต่อให้ซื้อของเล่นที่ราคาแพงมาวางไว้ตรงหน้า ลูกอาจจะไม่รู้สึกอยากเล่นเลยก็ได้ ถ้าคุณไม่มีปฎิสัมพันกับลูก ไม่ดึงดูดใจเขา หรือเล่นกับเขา ฉะนั้น คุณพ่อคุณแม่ที่มีลูกวัยแรกเกิด 1 - 36 เดือน มาดูวิธีเล่นกับลูกในแต่ละวัยกันค่ะ

เด็กอายุ 1 เดือน  คุณสามารถเล่นกับลูกในวัยนี้ง่ายๆ เช่น จับลูกนั่งนั่งตักให้ใบหน้าของเขาใกล้ชิดกับใบหน้าของคุณ โน้มตัวเข้าไปใกล้ลูกและถอยออก หยุดดูปฎิกิริยาของเขา หรือ ยิ้ม หัวเราะ แลบลิ้น ขณะเล่น จะสังเกตว่าลูกเริ่มเลียนแบบคุณ

เด็กอายุ 2 เดือน  เด็กในวัยนี้ยังสนุกกับการแสดงสีหน้าของพ่อแม่ คุณสามารถเพิ่มการเล่นกับเขาหน้ากระจก เปลี่ยนมุมของกระจก ให้ลูกเห็นเงาสะท้อนตัวเอง ลูกจะชอบเวลาที่คุณร้องเพลง และจับเขาขยับแขนขาของเขาไปมาด้วย

เด็กอายุ 3 เดือน  ให้ลูกเล่นของเล่นที่มีผิวสัมผัสแตกต่างกัน เช่น วัสดุที่นุ่ม วัสดุที่แข็ง วัสดุที่เย็น หรือมีสีสันสดใส จะเป็นเรื่องสนุกของเด็กวัยนี้มาก เขย่าของเล่นมีเสียงใกล้ๆ หน้าลูก จับมือเขาสัมผัสสิ่งต่างๆ

เด็กอายุ 4 เดือน  ให้ลูกเอื้อมหยิบของเล่นต่างๆ ที่คุณถือไว้ตรงหน้าเขา โดยเป็นของเล่นสีสันสดใส หรือมีเสียงที่ส่งเสียงรัวๆ อยู่ตรงหน้าเขาพอดี ร้องเพลง และยกตัวลูกขึ้นจากท่านอนมาเป็นท่ายืน ขยับตัวลูกกลิ้งไปมาอย่างนุ่มนวล

เด็กอายุ 5 เดือน  กิจกรรมเคลื่อนที่อย่างง่าย เช่น พาลูกเดินเล่นรอบๆ บ้าน ชี้สิ่งของต่างๆ ปล่อยให้คุ้นเคยกับสัมผัสของสิ่งของต่างๆ เช่น ดอกไม้ พื้นหญ้า โต๊ะไม้ ลูกจะเพลิดเพลินกับการศึกษาสิ่งรอบตัว ใบหน้า ภาพวาด และภาพต่างๆ ในหนังสือ เป็นการดีที่จะเริ่มชวนลูกอ่านหนังสือที่มีรูปภาพขนาดใหญ่

เด็กอายุ 6 เดือน   ลูกจะชอบเต้น เมื่อถูกอุ้มไว้ในออกแขนและขยับตามจังหวะ รวมถึงวัยนี้ ลูกจะพยายามเอื้อมให้ถึงของเล่นที่วางไว้ไกลเกินเอื้อมด้วย

เด็กอายุ 7 เดือน  อ่านหนังสือ ร้องเพลง และคุยกับลูกให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ และแนะนำให้หาของเล่นที่เป็นบล็อกอ่อนนุ่มสำหรับทารก หรือ บัตรผ้า มาเล่นกับลูก

เด็กอายุ 8 เดือน  เด็กในวัยนี้จะไม่ค่อยยอมอยู่นิ่งๆ แต่คุณสามารถสร้างให้เขาเป็นเด็กมีสมาธิที่ดีได้ ด้วยการ “ซ่อนของ” ขอของเล่นที่ลูกเล่นอยู่หรือของเล่นที่มีเสียงดัง มาซ่อนไว้ใต้เบาะที่วางซ้อนกันเป็นชั้น การสร้างความสนใจอย่างจงใจจะทำให้ลูกสนุกกับการเล่นซ่อนของ

เด็กอายุ 9 เดือน   เป็นวัยที่ทารกจะแสดงความอยากรู้ยากเห็นเป็นอย่างมาก และคุณสามารถกระตุ้นการได้ยินของลูกผ่านการเล่น ด้วยเสียงต่างๆ จากเครื่องดนตรีเด็ก สนับสนุนให้เขาสร้างเสียงต่างๆ ด้วยตัวเอง ให้ลูกรู้จักพื้นสัมผัสในแบบต่างๆ เช่น พื้นพรม พื้นแข็งๆ พื้นทราย พื้นหญ้า ปล่อยให้ลูกได้ดมดอกไม้ และแสดงรูปภาพสีสดให้เขาดู

เด็กอายุ 10 เดือน  ลูกจะเพลิดเพลินกับการเล่นทางกาย สนุกที่ได้ปีนป่ายไปบนตัวคุณ ชอบทดลองวัตถุ เช่น ใส่ของชิ้นหนึ่งเข้าออกชิ้นหนึ่ง ดังนั้น ต้องหาของเล่นหรือบล็อกอ่อนนุ่มที่ช่วยเสริมพัฒนาการให้ลูก ปล่อยให้ลูกฝึกใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก

เด็กอายุ 11 เดือน  อ่านหนังสือด้วยกันลูกจะชอบ และเลียบแบบสีหน้าของคุณ พูดตามคำพูดของคุณได้มากขึ้น และจะเชื่อมโยงเสียงเข้ากับรูปภาพ ฉะนั้น ควรทำเสียงประกอบสมจริง เช่น ทำเสียง “อู๊ดๆ” เมื่อมีภาพหมู, ทำเสียง“อ้ำ” เมื่ออ้าปากป้อนข้าวลูก เป็นต้น ลูกจะชอบและตอบสนองคุณด้วยเสียงหัวเราะ

เด็กอายุ 12 เดือน  ลูกจะชอบของเล่นที่ทำให้เขาได้ทำสิ่งที่คล้ายกับคุณ เช่น การโทรศัพท์หากัน ป้อนข้าวตุ๊กตาด้วยกัน จะเป็นปฎิสัมพันธ์ที่ลูกสนุกและสร้างทักษะด้านภาษาให้ลูกด้วย

เด็กอายุ 13 เดือน  คุณอาจจะพบว่าลูกเริ่มนำเล่น โดยบอกว่าคุณต้องทำอะไร ดังนั้น เกมจะกลายเป็นการที่ลูกขว้างสิ่งของและคุณต้องไปเก็บ การเล่นที่ไม่เรียบร้อยจะเพลิดเพลินเป็นพิเศษ คุณสามารถแนะนำให้ลูกรู้จักระบายสีด้วยนิ้วมือ

เด็กอายุ 14 เดือน  ลูกจะชอบนำสิ่งของขนาดต่างๆ เล็กบ้างใหญ่บ้างมาใส่ในภาชนะ ลูกเริ่มที่จะก่อสร้าง คุณสามารถที่จะส่งเสริมได้ด้วยของเล่นที่เป็นบล็อกต่อๆ ก้อนอิฐ หรือ ก่อกองทราย สร้างแล้วก็รื้อให้ลูกเกิดจินตนาการ

เด็กอายุ 15 เดือน  ลูกจะชอบเกมไล่ล่ามากขึ้น เช่น เล่นซ่อนหา ซึ่งเขาสามารถเริ่มเกมและสั่งคุณได้ เป็นเวลาที่ดีที่คุณจะมีกิจกรรมร่วมกับลูก “สั่ง” ให้ลูกทำท่าตามที่บอก เช่น “แตะที่จมูกตัวเอง” หรือทำท่าประกอบตามนิทาน เช่น ทำมือประกอบการเล่านิทาน “แมลงมุมลายตัวนั้น” จะทำให้ลูกเพลิดเพลินและพัฒนาทักษะการควบคุมตัวเอง

เด็กอายุ 16 เดือน  ให้ลูกเรียนรู้กับโลก สัมผัสวัสดุต่างๆ เช่น ดิน ทราย น้ำ เล่นตัวต่อจิกซอว์ง่ายๆ ด้วยกัน ขอให้ลูกหยิบสิ่งต่างๆ มาให้ เช่น “หมูอยู่ไหน” ก่อนที่เขาจะพยายามนำมาต่อ

เด็กอายุ 17 เดือน  ให้ลูกเก็บสิ่งของที่มีค่าที่น่าสน เช่น ก้อนหิน เปลือกหอย ใบไม้ ฯลฯ และเพิ่มความน่าสนใจโดยเก็บของเหล่านี้ไว้ในที่พิเศษ และพรรณาถึงข้อดีของการมีสิ่งเหล่านี้ เช่น นำมาทำงานศิลปะด้วยกันได้ หรือ แปะเป็นสมุดขีดเขียนของเขาได้

เด็กอายุ 18 เดือน  เป็นช่วงที่กล้ามเนื้อมัดเล็ดของลูกเริ่มแข็งแรง เขาจะแม่นยำในการซ้อนและการแยกชนิด การสอดรูปทรงผ่านช่องและชอบใช้บล็อกสำหรับก่อสร้าง สร้างสิ่งต่างๆ ขึ้นมา คุณสามารถหากิจกรรมประเภท “ปั้น” สิ่งๆ กับลูก เช่น ปั้นดินน้ำมัน ทำขนมปั้นเป็นรูปต่างๆ มาให้เขาฝึกกการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กพร้อมสนุกไปกับการเล่นได้

เด็กอายุ 20-21 เดือน  ลูกจะสนใจการจำแนกสิ่งของ และระบุประเภทของสิ่งของ คุณสามารถขอให้ลูกแยกสิ่งของออกเป็นกลุ่มๆ โดยใช้แบบจำลอง บล็อก รูปภาพสัตว์ อุปกรณ์เครื่องครัว เช่น ของประเภทไหนอยู่ในป่า ของประเภทไหนอยู่ในครัว เป็นต้น

เด็กอายุ 22-23 เดือน  การร้องเพลงและการเต้นด้วยกันจะสนุกกับลูกมาก ลูกจะเพลิดเพลินกับการอ่านหนังสือ และอาจต้องการฟังเรื่องเดิมซ้ำแล้วซ้ำอีก การส่งเสริมจินตนาการของลูกด้วยการแต่งกายด้วยเสื้อผ้าแปลกๆ เช่น ชุดยอดมนุษย์ ชุดเจ้าหญิง หรือลูกเป็นคุณหมอ คุณเป็นคนไข้ จะเป็นกิจกรรมสนุกๆ ระหว่างคุณกับลูกที่เล่นไปด้วยกันได้

เด็กอายุ 24-25 เดือน  ลูกจะมีจินตนาการในการเล่นบล็อกต่อ สามารถสร้างป้อม สร้างกำแพง หรือสร้างสิ่งต่างๆ ที่เขาจินตนาการเก่งขึ้น คุณสามารถหาเพลงที่ลูกสามารถร้องตามคุณตามได้ ซึ่งเด็กในวัยนี้จะชอบเพลงที่มีท่าประกอบมากเป็นพิเศษ เช่น “กำมือขึ้นแล้วหนุนๆ ชูมือขึ้นโบกไปมา”

เด็กอายุ 26-27 เดือน  ลูกจะสนใจการเล่นบทบาทสมมุติ ทั้งดูแลตุ๊กตาหมีป่วยและพาลูกเข้านอน และอาจจะขอให้คุณเล่นกับเขา  แม้ลูกจะไม่ชอบเล่นกับเด็กคนอื่น แต่อาจชอบทำกิจกรรมกับคุณ ดังนั้น คุณสามารถหากิจกรรมที่ลูกกับคุณเล่นด้วยกันได้ เช่น ชั้นเรียนว่ายน้ำ เป็นต้น

เด็กอายุ 28-29 เดือน  เกมบทบาทสมมุติจะเป็นสิ่งที่สนุกกับลูกมาก สามารถเล่นได้ไม่รู้เบื่อ คุณสามารถช่วยส่งเสริมจินตนาการให้เขาได้โดยสร้างที่พิเศษให้ลูกเล่น เช่น วางหมอนซ้อนกันเป็นชั้น สมมุติเป็นกำแพงปราสาท กล่องลังใบใหญ่เป็นบ้าน ผ้าห่มขึงเป็นกระโจม เป็นต้น เวลาเล่านิทานให้ลูกปรากฏตัวในนิทาน หรือถามเขาเรื่องเนื้อหา  

เด็กอายุ 30-31 เดือน  ลูกจะชำนาญในการใช้มือมากขึ้น สามารถช่วยทำงานบ้าน (ที่เห็นว่าลูกสนุกและไม่ใช่งานจริงๆ) เช่น รดน้ำต้นไม้ ปลูกต้นไม้ ล้างจาน ฯลฯ งานที่เกี่ยวข้องกับน้ำเด็กๆ จะชอบมาก และคุณสามารถให้ลูกเข้ามาเกี่ยวข้องกับงานศิลปะง่ายๆ ได้ด้วย เช่น ทำของตกแต่ง ระบายสี เป็นต้น

เด็กอายุ 32-33 เดือน  ลูกจะชอบวาดรูปและใช้สีเทียน สีน้ำ การทำเลอะด้วยสีจะน่าดึงดูดใจไม่รู้จบและสนุกสำหรับลูกมาก คุณอาจให้ลูกสนใจการใช้สีในแบบอื่นๆ เช่น พิมพ์ด้วยก้านกล้วย พิมพ์ด้วยใบไม้ การพิมพ์สีด้วยสิ่งต่างที่มีรวดลายจะทำให้เขาเห็นโครงสร้างการใช้สีในด้านที่แตกต่าง

เด็กอายุ 34-35 เดือน  ลูกจะชอบการทำงานง่ายๆ ไม่ซับซ้อน เช่น หยิบรองเท้าไป(เก็บ)ใส่ชั้น นำของไปเก็บที่ เด็กในวัยนี้จะชอบล่าสมบัติแบบง่ายๆ คุณสามารถให้ลูกหาของที่มีลักษณะคล้ายกับของที่ให้ดูก็ได้ ขณะที่การเลือกหนังสือในวัยนี้ ควรมีเนื้อหาที่เหมาะสม อนุญาตให้ลูกเลือกหนังสือที่ต้องการอ่านเวลาเข้านอนได้

เด็กอายุ 36 เดือน  แม้จะเป็นช่วงที่ลูกจะเพลิดเพลินกับการเล่นกับคนอื่น แต่คุณพ่อคุณแม่ก็ยังต้องรักษากิจกรรมที่คุณและลูกทำด้วยกันและยังสนุกไว้ เพื่อที่คุณจะได้มีส่วนร่วมกับลูก ในช่วงเวลาพิเศษของเขา และยังเป็นโอกาศดีที่คุณจะได้สอนบทเรียนอันมีค่าให้แก่เขาด้วย

การเล่นที่สอดคล้องกับพัฒนาการของลูก จะช่วยพัฒนาทักษะในด้านต่างๆ ให้เขามีสติปัญญา อารมณ์ สังคม และร่างกายที่สมบูณ์ เติมโตอย่างมีศักยภาพโดยที่ไม่ต้องซื้อของแพงให้ลูก ลูกก็เป็นเด็กฉลาดและสนุกกับทุกกิจกรรมที่มีคุณอยู่ด้วยได้

ขอบคุณข้อมูลจาก คัมภีร์การดูแลทารกและเด็กเล็ก

บทความที่เกี่ยวข้อง

• เลือก “ของเล่น” ให้สอดคล้องกับพัฒนาการเด็กทารก อายุ 1-3 ขวบ
• เพราะ “การเล่นไม่ใช่แค่เรื่องเล่น ๆ” แนะ 5 วิธี เลือกซื้อของเล่นเด็กให้ลูกรัก
• "เล่นจ๊ะเอ๋" ให้ถูกวิธี ช่วยให้ลูกมีพัฒนาการดีแบบพลัส…พลัส
• พัฒนาการตามวัยทารก อายุ 7 - 12 เดือน